Oct 28, 2024
ישראל נעמט זיך דאָס לעבן על קידוש השם (לטובת אַ קרימינאַלניק): אַן אָפּקלײַב פֿון לאָזונגען פֿון די שלום־און־פּדיון־שבויים דעמאָנסטראַציעס
Israel Martyrs Itself (for the sake of a criminal): A collection of signs at the Peace-and-Redemption-of-Hostages Demonstrations
INTRODUCTION
This reflection is part of In geveb’s ongoing series on Yiddish responses to the crisis in the Middle East. As the war continues, we are collecting Yiddish literary responses that help us think with the present moment. This work does not necessarily reflect the political opinions of In geveb or its editors, but speaks to the way Yiddishists are finding their work meaningful in a time of crisis. We welcome further additions to these efforts.
Previously published work in this series has included: a collection of new Yiddish poetry responding to the Israel-Gaza War, alongside letters to the editor in response to that series; a list of teaching resources and translations of a story by Avrom Karpinovich, a poem by Ber Kotlerman, and a poem by Yoysef Papyernikov.
Send your submissions and suggestions to info@ingeveb.org.
יאָרן לאַנג האָבן אַ סך ייִדישיסטן געהאַט אַ קאָמפּליצירטע באַציִונג מיט העברעיִש – וגם אַני בתוכם.
װי אַ סך ייִדן, און אַ סך װאָס אינטערעסירן זיך מיט ייִדיש, האָב איך זיך געראַנגלט מיט מײַנע געפֿילן צו מדינת־ישׂראל און אירע מעשׂים קעגן פּאַלעסטינער. און יענע געפֿילן, װי אַן אָפּרופֿן אױף די עוולות מצד דער ייִדישער מלוכה, האָבן געװירקט אױפֿן אַלגעמײנעם צוגאַנג פֿון אַ סך אַמעריקאַנער ייִדן צו דער העברעיִשער קולטור און דער יישׂראל־קולטור. אין אײנעם מיטן װאַסער פֿון ציוניזם און זײַנע חסרונות האָט מען אַרױסגעגאָסן דאָס קינד העברעיִש.
אַ דאַנק מײַנע עלטערן, איז מײַן באַציִונג, אין תּוך גענומען, כאָטש נישט דורכױס אַ פּאָזיטיװע, צום װײניקסטנס אַ צװײטײַטשיקע. מײַנע עלטערן האָבן זיך באַקענט אױף אַן עראָפּלאַן בשעת זײערע יאָרן אין אױסלאַנד װי אוניװערסיטעט־סטודענטן. מיט דער צײַט האָבן זײ חתונה געהאַט, און מײַן טאַטע, אַ ציִוניסט װאָס האָט ענלעך נישט געמאַכט עליה, װײַטער טײַער געהאַלטן די העברעיִשע שפּראַך, אַ ליבשאַפֿט װאָט ער האָט אין מיר אײַנגעקריצט.
װײַטער, װען איך האָב זיך פֿאַרליבט אין ייִדיש, האָב איך דערזען אַז אַ סך ייִדישיסטן מײנען, אָדער אָפֿן אָדער בסוד, אַז כּדי ליב צו האָבן ייִדיש מוז מען זיך דערװײַטערן פֿון העברעיִש, עלעהײ דאָס אידענטיפֿיצירן זיך מיט אַ קולטור מײנט במילא אַז מע נעמט אָן אירע אוממענטשלעכסטע פֿירעכצן.
איך האָב זיך זינט דעמאָלט, און פֿילפֿאַכיק מער נאָכן זיבעטן אָקטאָבער, אַ סך מאָל געפֿילט איזאָלירט פֿון אַמעריקאַנער ייִדן./ איך פֿיל זיך אַז איך בין צו פֿיל אַן אױסנאַם. איך בין צו פֿיל אינטערעסירט סײַ אין העברעיִש סײַ אין ייִדיש, צו פֿיל אינװעסטירט אין די גורלת סײַ פֿון פּאַלעסטינער סײַ פֿון ישׂראלים, און סײַ מיטן הלוואַי־געדאַנק אַז אַמעריקאַנער ייִדן זאָלן װיסן פֿון עפּעס מיט אַ שײַכות צו ישׂראל חוץ ביבי און פֿאַלאַפֿעל.
דערפֿאַר איז מיר אַזױ װיכטיק צו האָבן חבֿרים װאָס גלײבן אין שפּראַכן, קולטור, און אַ יִדישיסטישן הומאַניזם. אײנער אַ חבֿר־ידיד מײַנער האָט לעצטנס אָפּגעשטאַט אַ װיזיט דװקאַ אין ישׂראל װאָס העלפֿט מיר אײַנשטעלן מײַנע האָפֿענונגען און זאָרגן אין אַ סטרוקטור.
בנימין מאָס איז אַ פּראָפֿעסאָר פֿון דער ייִדישער געשיכטע בײַ דער שיקאַגער אוניװערסיטעט. ביז איצט האָבן מערסטע פֿון זײַנע װערק זיך אָפּגעגעבן מיט דער געשיכטע פֿון ייִדן אין מיזרח־אײראָפּע, און דער איבערשנײַד צװישן דער קולטור און דער פּאָליטיק. אין אַ ברײטערן זינען, זײַנען די קולטור און פּאָליטיק, און זײערע טרעפֿפּונקטן, אױך שײך דעם לעבן פֿון ייִדן און אַראַבער. ישׂראל, און די פּאַלעסטינער שטחים, איז אױך בײַ מאָסן סײַ אַ פֿאָרש־אינטערעס, סײַ אַ טעמע אין זײַנע לערנקורסן.
מע װאָלט געמײנט, אַז אַ מומחה אין דער געשיכטע פֿון ייִדן און פֿון אױפֿקום פֿון מדינת־ישׂראל, און דעם קאָנפֿליקט מיט די פּאַלעסטינער, װאָלט אפֿשר זיך באַפֿרידיקט מיט זײַן װיסן װאָס ער האָט אָנגעזאַמלט ביז אַהער. לעצטנס האָט מאָס זיך אָבער באַטײליקט אין אַ פֿאָרש־טור אָרגאַניזירט פֿון דעם נײַעם-ישׂראל־פֿאָנד (קרן חדשה לישׂראל), אַ צװײ־װאָכיקע רײ עקסקורסיעס, טרעפֿונגען און פּרעזענטאַציִעס מיט ישׂראלדיקע ייִדן און פּאַלעסטינער װעגן דעם איצטיקן קריזיס און װי אַזױ מע קען אים לייזן.
For a long time many Yiddishists have had a complicated relationship with Hebrew – myself among them.
Like many Jews, and many people who are interested in Yiddish, I’ve struggled with my feelings about the State of Israel and its actions against Palestinians. This desire to disavow the injustices perpetrated by the Jewish State have had a broader impact on the American Jewish community’s attitude toward Hebrew culture and Israeli culture. Many have thrown out the baby, Hebrew, with the bathwater of Zionism and its faults.
Because of my parents, all things considered, my relationship to Yiddish has at least two sides to it. On the one hand, my parents met on an airplane on their year abroad as university students. Eventually they married, and my father, a Zionist who never made Aliyah, cherished the Hebrew language, a love that he imprinted on me.
Later, when I fell in love with Yiddish, I came to realize that many Yiddishists feel, either openly or secretly, that in order to love Yiddish you have to distance yourself from Hebrew. It was as though they felt that identifying with the culture meant that you had to take ownership over its most inhumane conduct.
Since then, and all the more since October 7, I have felt isolated from American Jews, like I am too much of an exception. I am too interested both in Hebrew and in Yiddish, in the fate of Palestinians and of Israelis, and consumed with my wishful thinking that American Jews might know more about Israel than just Bibi or falafel.
That’s why my friends who believe in language, culture, and a Yiddishist humanism have become so important to me. One such dear friend recently made a visit to Israel, and his experiences there helped me to organize my hopes and worries.
Ken Moss is a Professor of Jewish History at the University of Chicago. Most of his work until now has been concerned with East European Jewish history and the intersection of culture and politics. In broad strokes, culture and politics, and the places where they meet, are also relevant to the lives of Jews and Arabs. Israel and the Palestinian territories are one of Moss’s research interests and a subject about which he teaches.
One might think that someone who is an expert on Jews, the establishment of the State of Israel, and the conflict with Palestinians, might be content with the knowledge he has already mastered. But recently Moss took part in a research tour organized by the New Israel Fund – two weeks of trips, meetings, and presentations with Israeli Jews and Palestinians about the current crisis and how to understand it.
.דרײַ מתנחלים מיט די סאָלדאַטן װאָס זיי האָבן צוגערופֿן צו שטערן אונזער טור
Three settlers with the soldiers that they called upon to disrupt our tour.
פּערזענלעך גערעדט, איז בנימינס השפּעה אױף מיר גאָר אַ גרױסע, װי אַ בײַשפּיל פֿון אַ מענטש װאָס איז סײַ אַ ייִדישיסט אין פֿולסטן זין פֿון װאָרט (ער רעדט אױף דער שפּראַך מיט זײַנע קינדער, שטיצט אונדזערע אינסטיטוציעס און צײַטשריפֿטן, קען און גיט איבער די געשיכטע פֿון אונדזערע אױפֿטוען און אומגליקן), נאָר אױך אַ קענער פֿון דער ישׂראלדיקער קולטור אױף העברעיִש. דאָס קענען פֿאַראײניקן און שעפּן פֿון די צװײ שטראָמען פֿון אַשכּנזישן קולטור־לעבן איז אַ ציל מײַנער, און איך האַלט אַז בנימין און זײַן משפּחה זײַנען װיכטיקע בײַשפּילן פֿון אַזאַ באַמיִונג.
בנימין האָט מיר געגעבן צו פֿאַרשטײן אַ ביסל מער פּרטימדיק װאָס האָט אים מאָטיװירט זיך צו באַטײליקן אין אַזאַ מין גרופּע־טור. „די ליבעראַלע און פּראָגרעסיװע כּוחות אין דער ישראל־געזעלשאַפֿט זענען אַזוי אומאָרגאַניזירט און אָן אימפּעט, די לינקע און ליבעראַלע פּאַרטייען אַזוי צעפֿאַלן, אַז עמעצער [װי די אַקטיװיסטן װאָס אוך האָב מיט זײ באַגעגנט] מוז ׳זײַן אַ מענטש װוּ ס׳זענען נישטאָ קיין מענטשן׳, ד''ה, נעמען אויף זיך די שװערע אַרבעט צו שטיצן, קולטיװירן, פֿאַרבינדן צװישן זיך, און קאָאָרדינירן דווקא די אַקטיװיסטן־עלמענטן אין דער געזעלשאַפֿט װאָס זוכן צו קעמפֿן דירעקט קעגן די אַלע מכּות און פּאַטאָלאָגיעס.“
צװישן די אָרגאַניזאַציעס װאָס זײערע רעפּרעזענטאַנטן האָבן גערעדט מיט די באַטײליקטע אױף דער „נײַער ישׂראל פֿאָנד“־אַרױספֿאָר, צום בײַשפּיל, האָט זיך געפֿונען „שתּיל“ (שאַטיל), אַן אָרגאַניזאַציע װאָס פּרוּװט קאָאָרדינירן די אַרבעט פֿון פֿאַרשײדענע גרופּעס אין ישׂראל װאָס שטיצן אַ דעמאָקראַטישע און יושרדיקע געזעלשאַפֿט.
אַזאַ צוגאַנג האָט אױך געפֿונען אַן אָפּקלאַנג בײַ מיר, װײַל צו אָפֿט פֿירט מען זיך, אַז אָדער ישׂראלים אָדער פּאַלעסטינער זײַנען אַ פּראָבלעם צו לײזן, נישט מענטשן צו שטיצן און לאָזן לעבן. װײַט פֿון פּאָליטישע פּלענער װאָס נעמען נישט אין באַטראַכט די לעבנס און אַספּיראַציעס פֿון די אױפֿן באָדן, אַזאַ סאָרט רײַזע העלפֿט אונטערשטיצן יחידים, סײַ ייִדן סײַ פּאַלעסטינער, װאָס אַרבעטן צוזאַמען לטובֿת פּראַקטישע צװעקן.
צוריקגערעדט, בין איך פֿון אַן אַנדער טײג געקנאָטן פֿון בנימינען. קײן געלערנטער בין איך נישט אין דעם פֿעלד פֿון ישׂראל/פּאַלעסטינע, נאָר אַ ייִד אַ שרײַבער װאָס האָט זיך צו ערשט טיף אײַנגעליבט אין דער העברעיִשער קולטור, און ערשט דערנאָך, װי אַ בחור און יונגער־מאַן, דערװוּססט װעגן דער פּײַנלעכער געשיכטע פֿון דער נאַקבאַ, די פּאַלעסטינער, און די קעגנזײַטיקע פּײַניקונגען פֿון די צװײ פֿעלקער אױפֿן הינטערגרונט פֿון דער גאָר נישט־סימעטרישער געשיכטע און איצטיקײט פֿון דער אָקופּאַציִע און װאָס איך, און אַ סך אַנדערע, רופֿן אָן אַפּאַרטהײד.
מיט אײן װאָרט, צו דער טעמע קום איך נישט מיטן גלײַכגעװיכט און װיסן פֿון אַ געלערנטן, נאָר מיטן מאָראַלישער היץ פֿון אַן אומגעדולדיקן, װאָס װי אַ דאָקטער האָט געזען װי פּלטים לײַדן פֿון דער פּאָליטישער אינערציִע און קאַלטע אַכזריות פֿון זײער אָנפֿירערס. איך בין שױן אַ ייִד אין די מיטעלע יאָרן, שױן מער נישט גרײט אױף הדרגהדיקע כּמו לײזונגען.
און פֿאָרט, צוריקגערעדט, מוז מען עפּעס טאָן, עפּעס אַדורכפֿירן, און אַזאַ פּרטימדיקע טור אױפֿן באָדן פֿון בלוט און קרבנות װעט אפֿשר, אַזױ האָב איך זיך געזאָגט, פֿאָרט װאַרפֿן אַ שײַן אױף װײַטערדיקע מעגלעכקײטן.
אױף דער רײַזע האָבן אַ 25 מענטשן פֿאַרבראַכט די פּאָר װאָכן אין אינטענסיװע שמועסן מיט פֿירערס סײַ פֿון דער ייִדיש־ישׂראל־װעלט, סײַ דער פּאַלעסטינער. צװישן די 15 אָרגאַניזאַציִעס װאָס האָבן זיך באַטײליקט, דורך זײער פֿירערס און װאָרטזאָגערס, האָט מען געזען פֿאַרשײדענע צוגאַנגען צום ענין: יורידישע — צו פֿאַרטײדיקן די רעכט פֿון פּאַלעסטינער אין ישׂראל גופֿא און אין די שטחים; מעדיאַ־פֿאָקוסירט — צו פּרוּװן פֿאַרשפּרײטן פֿאַקטן װעגן שלום און פֿאַרשטאַרקן נײטיקע שלום־טענדענצן; פֿעמיניסטישע; און אױספֿאָרשערישע, װאָס פּרוּװן דאָקומענטירן אױף אַ פּרטימדיקן אופֿן די עוולות װאָס רעכטע כּוחות באַגײען קעגן אַראַבער און אַנדערע אין דער מדינה.
אויף דער פֿראַגע, וואָס בנימין האָט אַרויסבאַקומען פֿון דער נסיעה האָט ער געזאָגט: „מיר [אַמעריקאַנער ייִדן] דאַרפֿן אַרבעטן צו װײַזן ייִדן װי בײז און געפֿערלעך עס זײַנען די אַנטי־הומאַניסטישע כּוחות אין דער ישׂראל־געזעלשאַפֿט, און װי קאָרומפּירנדיק איז פֿאַר ייִדן אַלײן די אָקופּאַציע און די ייִדישע סופּרעמאַטיע.“
װאָס נאָך קענען מיר, די היגע אַמעריקאַנער, טאָן כּדי צו פֿאַרבעסערן יענע סיטואַציִע? „מיר דאַרפֿן,“ זאָגט ער, „געפֿינען די עלעמענטן װאָס װילן יאָ אַ בעסערן מאָרגן פֿאַר בײדע פֿעלקער אין ישׂראל און פּאַלעסטינע, זײ זאָלן אַקטיװ שטיצן די סעקטאָרן אין ישׂראל־ און פּאַלעסטינע־געזעלשאַפֿט װאָס װילן שלום. און מיר דאַרפֿן בעטן אַ סך מער פֿון אונדזערע רעגירונגען, אַ געצילעװעטן דרוק אױף דער ישׂראל־רעגירונג, צוזאַמען מיט אַ גרעסערן שטיץ אױף אָרגאַניזאַציעס װאָס שטיצן די ציװילע געזעלשאַפֿט. דאָס מוז מען טאָן סײַ אין אײראָפּע, סײַ אין אַמעריקע.“
אין דער דאָזיקער שװערער צײַט פֿון הריגות און פֿײַנטלעכע רײד געצילעװעט אױף ייִדן און ישׂראלים, מוסולמענער און פּאַלעסטינער, האָט מיך מחיה נפֿשות געװען צו זען װי מײַן גוטער־פֿרײַנד האָט װידער צוזאַמענגעבראַכט שׂכלדיקע פּינקטלעכקײט און אינספּירירנדיקע תּכלית צו װײַזן אַ װעג פֿאָרױס.
אפֿשר װעל איך אױך באַטײליקן זיך אין אַזאַ פֿאָרש־טור. אַזױ צי אַזױ, האָב איך גענומען אַ החלטה טאַקע צו שטיצן אַזעלכע אָרגאַניזאַציעס װאָס שטיצן שלום און אַ געזעלשאַפֿט װאָס פֿירט אַדורך קאָ־עקזיסטענץ. קאָ־עקזיסטענץ, פֿאַר אַ ייִדישיסט װאָס האַלט זיך אױך פֿאַר אַ העברעיִסט, מײנט דאָס שטיצן די קולטור־שטרעבונגען פֿון אַלע עדות ייִדן, און יענע, פּאַלעסטינער, װאָס װילן זיך אױך אױסלעבן אױף זײער קולטור. צו ערשט, לפּני כּכלות הכּל, מוז מען אױפֿהערן הרגענען.
Speaking personally, Ken Moss has had a huge influence on me. I see him as a model of someone who is at once a Yiddishist in the full sense of the word (he speaks Yiddish with his children, supports our institutions and publications, and knows and transmits our history in its successes and tragedies), and also someone who is knowledgeable about Israeli culture in Hebrew. Uniting and drawing from these streams of Ashkenazi cultural life is one of my goals, and Ken Moss and his family are an important model for this project.
Ken explained to me what motivated him to take part in this group tour. “The liberal and progressive movements in Israeli society are disorganized and lack momentum, the left and liberal parties are so diminished, that someone [like the activists I encountered] needs to stand up and be a person where there are none – that is to say, to take upon themselves the hard work of cultivating, uniting, and coordinating the activist elements in the society that are trying to fight against the scourges and pathologies.”
The organizations whose representatives spoke with the attendees of the New Israel Fund trip included, for instance, “Shatil,” an organization with an aim of coordinating the work of various groups in Israel that support democracy and a just society.
I appreciate this approach myself because I believe that too often we act as though either Israelis or Palestinians are a problem to solve, rather than seeing them as people to support in their desire to live their lives. A trip like this, in contrast to political plans that don’t take into consideration the lives and aspirations of those on the ground, helps to support individuals, whether Jews or Palestinians, who work together toward practical aims.
That being said, I’m cut from a different cloth than Ken. I’m not a scholar in the field of Israel/Palestine. I’m a Jewish writer who fell in love with Hebrew culture and then, as a young man, came to learn the painful history of the Nakba, the Palestinians, and the ways that both peoples have harmed one another against the backdrop of a history that is entirely asymmetrical,leading to a present day of occupation, as well as what I, and many others, call apartheid.
That is to say, I come to this topic without the balance and wisdom of a scholar, but with the moral urgency of the restless. As a doctor I see how refugees suffer from political inertia and the cold inhumanity of their leaders. I’m a middle-aged Jew and I don’t have any more patience for gradual so-called solutions.
But still, on the other hand, something must be done. Someone has to do something, and a tour like this one, with its attention to the details of life on the ground that’s steeped in blood and victims, might help to shed light on future possibilities.
On the tour, 25 people took part in intensive conversations with their trip leaders, who were Jewish Israelis as well as Palestinians. Among the 15 organizations that took part in the tour by sending their leaders and spokespeople there were a variety of approaches to the issue [of social justice in Israel/Palestine]: juridical – to protect the rights of Palestinians in Israel and the territories, media-focused – trying to disseminate facts about peace and strengthen local sentiment toward peace; feminist; and researchers who are trying to document, in a detailed way, the injustices that the right is enacting against Arabs and others in the country.
When I asked Ken Moss what he got out of the trip, he said, “We [American Jews] have to work to show Jews how bad and dangerous the anti-humanist forces in Israeli society are, and that the occupation and Jewish supremacy are corrupting Jews themselves.”
What else can we, Americans, do to improve the situation? “We must,” he says, “find the elements who do want a better future for both peoples in Israel and Palestine, and help them to support the sectors in Israeli and Palestinian society that want peace. And we must demand much more from our governments, which can apply targeted pressure on the Israeli government. We should also support organizations that bolster civil society. We need to do that in Europe as well as America.”
In this dark time of slaughter and hateful speech directed at Jews, Israelis, Muslims and Palestinians, it was truly refreshing to see how my friend leveraged his precise logic and inspiring practicality to show a way forward.
Maybe I will go on a tour like this myself. Either way, I am resolved to support organizations that support peace and a society committed to coexistence. Coexistence, for a Yiddishist who also identifies as a Hebraist, means supporting the cultural efforts of all types of Jews, and of Palestinians who also want to live and express themselves through their own culture. Especially, above all else, there must be an end to all this killing.
English translation by the In geveb editors.
מאַסן פּראָטעסט פֿאַר פּדיון־שבויים
Mass protests for the return of the hostages
Read about the work of the following organizations from activists/leadership currently active in them (thank you to Ken Moss for providing this list):
NIF/קרן חדשה לישראל
NIF/Shatil initiatives that drew special focus on this trip:
The Civil Protection Hub and Lighthouse Strategies
Physicians for Human Rights Israel
Gisha: Legal Center for Freedom of Movement
Breaking the Silence/שוברים שתיקה,
Taayush תעאיוש
The Alliance Fellowship Program, “an Arab-Jewish political network in Israel”
Association for Civil Rights in Israel (ACRI), “the oldest and most influential civil rights organization in the country”
In addition, Moss supplies the following information:
The activists with whom we talked in these and other contexts have also played roles or now play roles in wide range of other organizations including: Peace Now, Bimkom, Sikkuy-Aofuk, Yesh Din, Standing Together, Kayan Feminist Organization, Human Rights Defenders Fund, Itach-Ma’aki, American Friends Service Committee, Palestinian NGO Network, Aid Watch, Amnesty International Israel, HaMoked, Mahapach-Taghir (“grassroots feminist organization dedicated to a shared society”), Women Against Violence (Nazareth), Negev Educational Association, Sons of Laqiya Cultural Association, Ir Amin, Tsofen, Israeli Women’s Network, Civic Mizrachi Collective, IRAC, Israeli Association of Public Law, Forum of Law Professors for Democracy, Forum Against the Exclusion of Women; Jewish Pluralism Watch; Jerusalem Open House; MEET
Academic/policy shops: Jerusalem Institute for Policy Research
More local sorts of things: Committee for Social and Gender Equality in Modiin-Maccabim-Reut Municipality, Imbala
Businesses w/ social mission: Abraham Hostels
