Dec 06, 2022
Photo of Sutzkever’s library card from his stay in Paris in 1947, courtesy of Maison de la culture yiddish – Bibliothèque Medem (Paris Yiddish Center – Medem Library).
INTRODUCTION
Abraham Sutzkever wrote “Paris” when staying in the city in December 1946, at the end of what was his first return to Europe after the Holocaust. During the war, Sutzkever was imprisoned with thousands of others in the Vilna ghetto, where both his mother and baby son were murdered. After escaping with a group of partisans, he and his wife were rescued by the Soviet Jewish Antifascist Committee and taken to Moscow. In 1946, after acting as a witness in the Nuremberg trials, he returned to Poland, only to witness another pogrom. He described this in his epic and heartbreaking farewell to his homeland, “To Poland,” written in 1946. Although published earlier, “Paris” should arguably be read as a sequel to “To Poland.” Having found the previously rich Polish Jewish life decimated beyond repair, Sutzkever decided to emigrate to Palestine. Like many others, he stopped in Paris, where — as the poem describes — he also began to take stock of what he had lived through. Looking out over the “city of all peoples,” away from the epicenter of his own trauma, Sutzkever finds he is able to breathe again, to rediscover his connection to the world, to humanity, and to his Jewish identity.
While Sutzkever’s ghetto poetry has become some of the most famous and haunting testimony of the horrors of the Holocaust, his later poems, many of them dealing with the aftermath of this trauma, are less well-known, particularly in the anglophone world. I discovered this poem on a Yiddish summer program in Paris in 2018. I had just started a research internship at the Wiener Library for Holocaust and Genocide in London, and was already feeling overwhelmed by the testimonies I was reading. Along with my friend and fellow Yiddishist Tamara Micner, I was also developing a workshop looking at inherited Holocaust trauma in Jewish communities. Trying to find sources that might introduce some hope and inspiration amongst the despair, Sutzkever’s “Paris” immediately grabbed me, and I decided to include it in our materials. We read “Paris” to conclude the workshop, and I have since used it to conclude other classes I’ve taught on the Holocaust, as well as with my intermediate Yiddish students. Sutzkever’s “shlog of hope” — mustered despite everything he had been through — is a much-needed balm for the scars of the past in a world where many of the lessons of history remain unlearned.
Thanks to Natalia Krynicka and Tal Hever-Chybowski for their help with this translation in its early stages, and to them and all my teachers at the Paris Yiddish Center for helping me to lose and find myself in Yiddish Pariz.
Click here for a PDF of the original text and translation. The text appears in Abraham Sutzkever, Poetishe verk, vol. 1 (Tel Aviv: Yoyvl-komitet, 1963), pp.587 – 590; the digitized volume is available here courtesy of the Steven Spielberg Digital Yiddish Library.
Annabel Cohen reads “Pariz” by Abraham Sutzkever
Annabel Cohen reads her translation of “Paris” by Abraham Sutzkever
פּאַריז
I
די אָװנטזון באַשיצט אַקעגן נאַכט דעם סאַקרע־קער.
אױס טױזנט פֿאַרבן שמידט זי דאָ פֿאַר זיך אַ באַריקאַדע.
אַ צוגעפֿליגלטער צום באַרג פֿאַרנעם איך, װי אַהער
דערגרײכן מיך פֿון העקן װעלט געשטאַלטן נע־ונדע.
און װי אַ האַלב דערטרונקענער, איך אָטעם אײַן אלץ מער
מײַן װוּנדערװעלט, פֿאַרלױרן אין דער אומקומצײַט אַװדאי.
– אַנטפֿינצטער זיך, פֿאַרלאָשן אױג, װער קלאַנגיק, מײַן געהער,
און טרינקט זיך אָן מיט זילבן פֿון אַ נײַער לידעריאַדע!
II
אַ נדר האָב איך זיך געטאָן אין זומפּעדיקע נעכט:
דער שלאַנגיקער נסיון זאָל מיך ניט פֿאַרגיפֿטן, אײדער
מײַן אָטעם װעט זיך אָפּשטעלן. איך זאָל ניט זײַן געקנעכט.
מײַן שטים זאָל װאַנדערן באַזונדער צװישן אלע רײדער.
גענוג פֿאַר מײַנע פֿינגער זאָל איך זײַן גערעכט און עכט,
במילא שױן פֿאַר אַלעמען אַ טרײסטער און באַשײדער.
אַצינד, װען ס‘איז דער אַשמדאַי דערשטיקט אין זײַן געפֿלעכט,–
באַשװער איך זיך אַ צװײטן מאָל צום אױספֿירן דעם נדר.
Paris
I
The evening sun defends the Sacre Coeur against night’s fall.
Here, out of a thousand colours it forges itself a barricade.
Having winged my way towards the hill, I sense, reaching me from all
Corners of the world, the figures of wanderers, strays.
I breathe in deeper, like a man half-drowned
My wonderworld – lost in the days of decimation.
“Let in the light, extinguished eye; muted ear - resound;
And drink in the heady syllables of a new day’s composition!”
II
I made myself a promise in mud-sunken nights:
That snakelike trials would not poison me before
My breath had ceased. I would not be enslaved.
My voice would roam, distinct, through all the clamour.
To the tips of my fingers, I would stay true and brave
Enough to offer everyone comfort and succour. Now
As Ashmedai lies choking in the web that he has made,
I give my word once more: I will fulfill this vow.
III
האָסטו געזען אַן אָדלער אין זײַן שטורמישן געיאָג
בשעת ער װעגט דעם שטורעם הין און הער אױף זײַנע פֿליגל?
אַזױ אָ פֿלאַטערט מײַן געדאַנק און װעגט דעם נעכטנס װאָג.
ער בײגט זיך, פֿאַלט. אָט קראַכט ער באַלד אַראָפּ אױף בלוט און ציגל.–
געפֿאַלן דאַכט זיך! אָבער װידער גיט אין אים אַ שלאָג
די האָפֿענונג. ער הײבט זיך העכער, העכער אין אַן עיגול,
ברעכט דורך די װאָלקנס, און די פֿליגל טאַפּן אָן אַ טאָג
װאָס פֿינקלט לױטער־ליכטיק װי אַ דימענט אין אַ שפּיגל.
IV
װאָס ברענגסטו מיר, דו אָדלער אומגעזעענער, – געדאַנק?
מיט װאָסער פֿאַנג אין דײַנע נעגל קענסטו זיך באַרימען?
דו האָסט דאָך צוגעזען מײַן הײמשטאָט אין איר לעכטן צאַנק
און װי אַ קוש בײַם עשאַפֿאָט אױף דיר נאָך גליט איר סימן.
אנטפּלעק דײַן אמת! װען דאָרט אונטן, אײדלשטײנק־בלאַנק
אַ טורעמדיקע שימערט אױס די פֿעלקערשטאָט איר הימען.
איך װײס: פֿון דאָס פֿאַרגאַנגענע ביסט אײנציקער געשאַנק,
ניטאָ די האַנט װאָס זאָל דיך קענען אײַנבײגן, פֿאַרקרימען.
III
Have you ever seen an eagle in furious flight
As it weighs up a storm on its wings, thus and thus?
So beats my mind under the weight of bygone nights.
It swerves, drops. Soon crashing down on brick and blood.
Fallen, it seems! But then inside, another thud
Of hope. It rises higher through the clouds, circling nearer,
Until its wings break through and touch
A day that shines as bright as a diamond in a mirror.
IV
What do you bring me, invisible eagle, you - a thought?
What prey do you boast in your claws?
You saw my hometown in its final flicker, and hot,
Like a kiss at the scaffolds, its mark on you still glows.
Reveal your truth! While below, incandescent,
The towering city of all peoples shimmers out its anthem.
I know that from that past, you are the only present,
No hand can make you yield, you cannot succumb.
V
סאַלוט דער שטאָט, װוּ עס געפֿינט זײַן פּנים יעדער גר,
װי מענטש איז מ ע נ ט ש, מיר זײַנע פֿרײדן, בענקשאַפֿטן און צערן.
איך טרינק דעם שטײנערדיקן װײַן פֿון שטאָט, אױף סאַקרע־קער,
אַרומגעגאַרטלט מיט אַ שורה זון אין די פֿאַנאַרן.
דאָ שװעבן גײַסטער. פֿלאַטערן אַרײַן אין מײַן באַגער.
דאָ לעבן אין דער לופֿטן לאַנג פֿאַרקלונגענע פֿאַנפֿאַרן.
און פֿרײַהײט איז ניט אַלט געװאָרן, אײַנגעשרומפּן־שװער,
נאָר יונג, װי אירע רױזן בײַ דער װאַנט פֿון קאָמונאַרן.
VI
איך האָב געזען אין לוּװר מלך רעמסס. מיט אַ מאָל
דערהערט אַ זאַמדיקן געװײן. דאָס האָט מיר פֿון מצרים
אַ ייִנגל אין אַ װאַנט פֿאַרמױערט אױסגעגליט זײַן קול.
ניט שױן זשע מאָנט פֿאַרענטפֿערונג די װײַטע שטים עד היום?
איז מײַנס דאָס ייִנגל פֿון צוריק־מעת־לעתן אָן אַ צאָל?
װער פּױקט עס מיר אין װירבלדיקן שאַרבן: לױף באַפֿרײַ אים?
איך בין געלאָפֿן. ס‘האָט דער לוּװר נאָכגעקוקט, איך זאָל
די אױסטערלישע מאָנונג זײַן מקיים.
V
Salute the city, where every stranger finds their face
Where humans are human, with all their joys, despairs and wants.
I drink in the city’s stony wine here, at this place,
The Sacre Coeur, girded by a sunbeam reflected in the streetlamps.
Ghosts hover here. They flutter into my embrace.
Fanfares played long ago still linger, haunt
And freedom has not yet grown old and shrunken-hard
But stays young, like her roses by the wall of Communards.
VI
I saw King Ramses in the Louvre. The next moment –
I heard a distant sandy cry. From Egypt
Entombed in a wall, a boy beamed his lament.
Why is he only now demanding answers from his crypt?
Is he mine, this boy, from countless days and nights long spent?
Who drums into my spinning skull: run, free him, fast?
I ran. The Louvre watched me with intent
To see I carry out this most unusual task.
VII
אַװדאי איז דאָס ניט קײן ברכה, װען אױף יעדער טראָט
גײט נאָך דער שױדער־ייִחוס. נאָר איך קען דאָך אױך באַשאַפֿן
אַ שטראַלנװעג װאָס פֿירט פֿון ייִנגל צו די צען געבאָט.
און פֿון די צען געבאָט, פֿון מידע מידברדיקע שקלאַפֿן –
צו אַלבערט אײַנשטײן, װאָס די צײַט האָט אים פֿאַרטרױט איר סוד
און דורכגעשניטן דורך זײַן שלײף אומענדלעכע געלאַפֿן.
אַזאַ מײַן טרײסט: ארױסװאַקסן װעט אױך פֿון מ ײַ ן יסוד
אַ װוּנדער, און די גאַפֿנדיקע מאָרגנטעג - פֿאַרגאַפֿן.
VIII
מײַן מישפּט מיט דער װעלט געטרױ איך מײַן געפּרוּװטן שטאַם,
ער װײס: אַ בומעראַנג צוריק אין װאַרפֿער איז די שׂינאה.
איך זע, װי ער איז אױסגעשטערנט איבער לאַנד און ים,
אין ריזנשטעט, אין שנײ, מידבריות, העקן אוראַלט־גרינע.
פֿאַרשלונגען האָט אים ניט קײן פֿלאַם, װײַל ער אַלײן איז פֿלאַם.
ער גײט זײַן װעג דורך אינקװיזיציע, האַק און גילאָטינע;
און פֿאַלט ער, – איז דער גורל דעמאָלט נ י ט מיט אים צוזאַם
און ראַנגלט זיך, און זאַנגלט זיך אין אַ זאַמדיקער מדינה.
VII
Of course, it is no blessing, that every stride
Is followed by an ancestral shudder. Still, I can also pave
A sunbeam path from the boy to Sinai’s mountainside.
And from the ten commandments, from desert-wasted slaves,
To Albert Einstein, in whom time itself confides
Cutting through his temples in endless loops and waves.
So too my consolation: from my foundations, too, will rise
Tomorrow’s wonder, leaving future minds amazed.
VIII
I leave my trial with the world to my people, tried-and-true,
We know: hatred is a boomerang that comes back to the thrower.
I see my forebears sparkle over land and oceans-blue,
In sprawling cities, far-flung nooks, in wilderness, and snow.
No flame consumed my folk, for they themselves are flame.
They go their way through inquisition, axe and murderous bands;
And if they fall - well, in that moment fate is not with them
But they wrestle, and they grow like wheat in a sandy land.
IX
דורך מיר אַלײן דעם װאַנדער פֿונעם װאַנדערפֿאָלק איך מערק.
און תּפֿילה טו איך צו אַ קלאָרקײט דורכזעיִק געשליפֿן.
אַ קלאָרקײט, װי בײַם דיכטער װען עס עפֿנט אים זײַן װערק
אַ רגע בלױז די ניט־אַנטפּלעקטע אָפּגרונטן און טיפֿן.
אַ קלאָרקײט װי אַ קאַלטער שטאָל. װי יענע שפּיצן בערג
װאָס טונקלען ניט, כאָטש נאַכטיק װאַסער הײבט שױן אָן צו טריפֿן.
זײ טונקלען ניט. אַ מחנה ליכטער נידערט אױף די קערק –
װי שטראַלנדיקע מעװעס קומען אָפּרוען אױף שיפֿן.
X
ס‘דערנענטערט זיך אַלץ מער די שטאָט. איר הימען ברענט. איך שליס,
פֿאַרמאַך די אױגן, ניט אַנטלױפֿן זאָל פֿון מיר דאָס פֿײַער.
די גאַסן קלעטערן צו מיר אױף שפּיגלדיקע פֿיס
און חלומען אַרײַן אױף נאַכט װי גאַרבן אין אַ שײַער.
עס לעבט אין מיר דער שטראַלנװעג. די שטים פֿון לוּװר איז
באַהאַלטן אױך. עס קלינגען גלעקער אָװנטיקער, פֿרײַער.
אַ גרוס דעם טאָג װאָס האָט מיך אָפּגעפֿונען אין פּאַריז.
אַ גרוס דער נאַכט, און אַלע די װאָס זענען ליב און טײַער.
IX
I observe the wandering of the wander-folk in me.
I say a prayer to a transparent, polished clearness.
The clarity of a poet when, momentarily
His work reveals to him the unexplored abyss.
A clearness like cold steel. Like those mountain peaks and capes
That do not darken, though night’s waters start to drip.
They don’t get dark. A multitude of lights descends upon their napes -
Like bright white seagulls coming to rest on ships.
X
The city draws close. Its anthem burns. I shut,
close tight my eyes so that the fire doesn’t flee.
On mirrored feet towards me the streets clamber up,
And, like sheaves in a barn, into the night, they dream.
The sunbeam path lives in me. The voice from the Louvre
Also hides within. It’s evening. The bells ring out freer.
I greet the day that found me in Paris, here
I greet the night, and all those loved and dear.
